Superbohaterowie też sprawiają problemy. Nie tylko przyczynili się do „rozpanoszenia” w języku cząstki super-, ale też wprowadzili niezłe zamieszanie we własnych imionach. Wystarczy spojrzeć na zapis imion Superman, Batman, Spider-Man i Iron Man? Łącznie, z łącznikiem i rozdzielnie?
Czyżby firmy DC Comics i Marvel nie korzystały z usług korektorów?
W artykule Czy korektor tekstów jest superbohaterem? pisałam o superłotrach, czyli błędach językowych i edytorskich, przed którymi korektor ratuje autorów i czytelników. Musi być ktoś, kto stoi na straży zasad poprawnościowych w publikowanych treściach. Inaczej światem słów rządziłby chaos, a twórcy tekstów i ich odbiorcy nie czuliby się bezpiecznie.
Bywa i tak, że językiem staje się narzędziem konkurencji wśród światowych gigantów, a jego prawa zostają okrutnie podeptane. Tak można podsumować chaos panujący wśród imion superbohaterów w komiksach firm DC Comics i Marvel. W znacznej mierze przyczyniła się niego chyba firma Marvel, która zdecydowała, że będzie zapisywała imiona swoich superbohaterów z cząstkami -man i -woman w odmienny sposób niż zrobili to twórcy DC Comics. Czym było motywowane takie działanie? Chyba tylko chęcią odróżnienia się od konkurekcji.
Superbohaterowie także sprawiają problemy
Szczególnie podczas zapisywania ich imion. Przywędrowały one do nas z Ameryki wraz z superbohaterami i nie możemy ich dobrowolnie zmieniać. Są to nazwy własne, które w tekstach pojawiają się w formie oryginalnej. Zwyczajowo nie są one tłumaczone na język polski i w tekście polskojęzycznym powinny zachować oryginalną formę, ale podlegają zasadom fleksji. Imiona superbohaterek z cząstką -woman się nie odmieniają, a w imionach superbohaterów z cząstką -man odmieniamy tylko cząstkę -man:
- Spider-Man, Spider Mana, o Spider-Manie, ze Spider-Manem;
- Iron Man, Iron Mana, o Iron Manie, z Iron Manem;
- Batman, Batmana, o Batmanie, z Batmanem.
Pozostałe imiona, zarówno bohaterów, jak i złoczyńców, np. Thor, Hulk, Kapitan Ameryka (to wyjątkowo jest tłumaczone), Loki, odmieniamy zgodnie z zasadami polskiej fleksji.
Bohaterów komiksów Marvela i DC Comics często charakteryzuje się ich poprzez dosłowne przetłumaczenie imion, np. Batman — „człowiek-nietoperz”, Spider-Man — „człowiek-pająk”, a Plastic Man — człowiek plastyczny, wskazując na cechy, którymi upodabniają się oni do określonych zwierząt czy form, ale nie uprawnia nas to zamieniania ich imion na wersje polskojęzyczne. Co więcej, popularność superbohaterów sprawia, że ich anglojęzyczne wersje imion są bardziej znane niż te polskojęzyczne.
Jak zapisywać cząstki -man, -woman, -boy i -girl w imionach superbohaterów?
Co zrobić, jeśli mamy wątpliwości, jak poprawnie zapisać imię danego bohatera? Najlepiej sprawdzić to na stronach twórców tych postaci — firmy Marvel lub firmy DC Comics. Nie polecam kierowania się zapisami z innych stron, ponieważ znajdziemy tam wiele błędów, np. na jednej „człowiek-pająk” będzie zapisany jako Spider-Man, a na innej — *Spiderman. Sama spotkałam się w poprawianym tekście z błędną formą *Spiderman.
Czy istnieje jakakolwiek zasada językowa tłumacząca różną pisownię (z łącznikiem, łącznie lub rozłącznie) imion bohaterów z cząstkami -man i -woman? W języku polskim nie. Sądzę, że w języku angielskim również nie, a jedyną wskazówką może być informacja, kto jest twórcą danego bohatera komiksu. Analizując imiona bohaterów z komiksów firm DC Comics i Marvel, zauważyłam pewną regularność w pisowni imion z cząstkami -man, -woman, -boy i -girl. Niestety nie ma ona nic wspólnego z poprawnością językową.
Bohaterowie z komiksów DC Comics
Zdecydowanie przeważa pisownia łączna z cząstkami -man i -woman:
- Superman, Superboy; Batman, Catman, Aquaman, Hawkman, Deadman;
- Superwoman, Supergirl, Batwoman, Catwoman, Aquawoman, Hawkwoman (wcześniej Hawkgirl);
Wyjątki: Plastick Man, Wonder Woman, Wonder Girl.
Widać tutaj konsekwencję w pisowni. Tylko imiona zawierające przymiotnik (plastic — plastyczny; wonder — cudowny, wspaniały) są pisane rozłącznie. Wyłącznie wśród imion bohaterów DC Comics pojawiają się imiona z cząstką super- i również jest ona pisana łącznie.
Bohaterowie z komiksów Marvela
Wprowadzili zamieszanie wśród pisowni imion z cząstkami -man, -woman, -boy i -girl. Trudno mówić tu o jakiejkolwiek konsekwencji. Firma Marvel, nazywając swoich bohaterów, zastosowała trzy różne sposoby zapisu ich imion:
- najwięcej znajdziemy bohaterów o imionach zapisywanych rozłącznie z cząstkami: -man, -woman, -girl i -boy:
- Iron Man, 3-D Man, Absorbing Man, Asbestos Man, Cobalt Man, Collective Man, Dark Man, Demolition Man, Dragon Man, Gorilla Man, Harlequim Hit Man, Head Man, Impossible Man, Invisible Man, Machine Man, Miracle Man, Mole Man, Molecule Man, Molten Man, Multiple Man, Nebulon The Celestial Man, Power Man, Purple Man, Quintronic Man, Radioactive Man, Shiver Man, Straw Man, Strong Man, Sugar Man, Wonder Man;
- Invisible Woman;
- Dead Girl, Moon Girl, Squirrel Girl, Thor Girl, U-Go Girl, Marvel Girl;
- Pretty Boy, Marvel Boy.
- nieliczni bohaterowie, głównie złoczyńcy (!), zapisywani są tak jak superbohaterowie z komiksów firmy DC Comics, czyli łącznie z cząstką -man:
- Bogeyman, Charlie Widerman, Doorman, Hangman, Headsman, Highwayman, Iceman, Madman, Mathew Risman, Plantman, Raoul Bushman, Sandman, Swordsman, Talisman.
Czyżby to była jakaś aluzja do konkurencji?
- najmniej liczną grupę stanowią imiona, w których cząstki -man, -woman, i -girl są zapisywane z łącznikiem:
Spider-Man, Spider-Man 2099, Spider-Man Noir, Spider-Woman, Ant-Man, Bird-Man, Giant-Man, Hydro-Man, Psycho-Man, Spider-Girl, Stilt-Man, X-Man.
Dlaczego mówimy [batman], ale [spajdermen] i [ajron men]?
W języku polskim wyraz Batman wymawiamy jak [batman], a Spider-Man jako [spajdermen]. Są to oczywiście wersje spolszczone. Na to, czy w wyrazie man wypowiemy [a] czy [e] ma wpływ samogłoska występująca w sylabie poprzedzającej cząstkę man. W Batman jest to [a] i dlatego mówimy [man] w słowie Batman, a w wyrazie Spider-Man jest to [e] i dlatego imię „człowieka-pająka” wymawiamy po polsku [spajder-men].
Także wymowa imienia Iron Man została spolszczona. W mowie potocznej usłyszysz, że bohater komiksów Marvela to [ajron men]. Polacy wymawiają w nim samogłoskę [o], Amerykanie i Brytyjczycy nie: UK [aɪən], US [ˈaɪərn]. Ale dla nas Iron Man już pozostanie [ajron-menem]. Dlaczego [men], a nie [man]? Zapewne przez analogię do wymowy [spajder-men]. Obaj należą do drużyny Avengers i występują obok siebie.
