Nie uciekniesz przed nim. Zaimek który często występuje w tekstach. Jeśli chcesz się nauczyć poprawnie pisać, to wcześniej czy później będziesz musiał się z nim zmierzyć. Czy stawia się przecinek przed który? Czasem tak, a czasem nie. To złote jabłko zawiera w sobie wiedzodajny sok na temat interpunkcji przed wyrazem który. Zjedz je w całości, żeby Ci nie umknął żaden szczegół.
Jakie funkcje pełni wyraz który w zdaniu?
Zaimki który, która, który mogą pełnić w zdaniu trzy funkcje.
- Wprowadzają pytanie niezależne lub zależne.
Który kierowca spowodował wypadek? (pytanie niezależne)
Powiedz, który kierowca spowodował wypadek. (pytanie zależne)
- Przyłączają zdanie podrzędne do zdania nadrzędnego.
Czytam książkę, którą mi pożyczyłeś.
Upiekłam ciasto, które tak bardzo lubisz.
- Występują w znaczeniu ‘ktoś, obojętnie kto, wszystko jedno kto’.
Niech no który tylko się spóźni!
Czy któraś wiedziała o tym?
Interpunkcja przed który
Kiedy należy postawić przecinek przed który?
Wyraz który jako zaimek przymiotny względny wprowadza różne wypowiedzenia podrzędne. Odnosi się wówczas do występującego w zdaniu nadrzędnym rzeczownika lub zaimka osobowego. Przyłącza do zdania nadrzędnego zdanie podrzędne przydawkowe, w którym opisywany jest występujący w zdaniu nadrzędnym obiekt. Zdanie podrzędne przydawkowe rozwija treść zdania nadrzędnego.
Gdy zaimek który prowadza zdanie podrzędne
Jeśli zaimek który wprowadza zdanie podrzędne, trzeba poprzedzić go przecinkiem. Znak interpunkcyjny stawiamy wówczas za częścią nadrzędną przed zaimkiem który.
Wypożyczyłem książkę, którą mi polecałeś.
Jeżeli część podrzędna występuje na początku wypowiedzenia, to przecinek stawiamy za całą częścią podrzędną. Można również zastąpić przecinek myślnikiem, ale takie rozwiązanie spotyka się zdecydowanie rzadziej.
Którą sukienkę wybrać na imprezę, naprawdę nie wiem.
Którą sukienkę wybrać na imprezę – naprawdę nie wiem.
Wtrącone zdanie podrzędne z zaimkiem który
Jeśli część podrzędna występuje w środku konstrukcji złożonej (jest wpleciona do części nadrzędnej), to wydzielamy ją przecinkami z obu stron. Przykładem takiego wypowiedzenia jest poniższe zdanie z piosenki „Barwy jesieni” zespołu Czerwone Gitary.
Zielone drzewa, które chroniły nas,
W żółte kolory zamienił czas.
Zdanie podrzędne przydawkowe (które chroniły nas) odnosi się do występującego w zdaniu nadrzędnym rzeczownika drzewa. Zdanie nadrzędne ma następującą postać: Zielone drzewa W żółte kolory zamienił czas.
W tym samym utworze jest bardzo podobne wypowiedzenie, ale trochę bardziej rozbudowane. Zawiera ono aż trzy orzeczenia (to te podkreślone wyrazy), a więc w tym przypadku mamy do czynienia ze zdaniem wielokrotnie złożonym.
Dalekie ścieżki, po których ja
Błądziłem kiedyś w pogoni dnia,
I kwiaty, które witały nas,
W żółte kolory zamienił czas.
W zdanie nadrzędne (Dalekie ścieżki I kwiaty W żółte kolory zamienił czas.) zostały wplecione dwa zdania podrzędne przydawkowe. Każde z nich trzeba z obu stron oddzielić przecinkami od zdania nadrzędnego. Pierwsze zdanie podrzędne (do których ja Błądziłem kiedyś w pogoni dnia) odnosi się do rzeczownika ścieżki, a drugie (które witały nas) do rzeczownika kwiaty.
Kiedy nie stawia się przecinka przed który?
Przecinek przed który należy pominąć w dwóch przypadkach. Każdy z nich omówię oddzielnie, ponieważ wiążą się one z różnymi funkcjami zaimka który w zdaniu.
Który w znaczeniu ‘ktoś’
Po pierwsze, gdy wyraz który występuje w znaczeniu ‘ktoś, obojętnie kto, wszystko jedno kto’. Najczęściej takie konstrukcje można spotkać w języku potocznym. Mamy wówczas do czynienia z zaimkiem rzeczownym osobowym nieokreślonym.
Jak który dotknie mojego sprzętu, to popamięta!
Może któryś z pracowników ukradł te pieniądze?
Gdy zdania podrzędne z który łączy relacja współrzędności
Po drugie, nie stawiamy przecinka przed który, jeśli w wypowiedzeniu złożonym mamy dwa zdania podrzędne, które łączy relacja współrzędności i które (!) rozpoczynają się od zaimka który. Zdania te mogą być połączone spójnikiem współrzędnym łącznym (i, a, oraz) – jak w poprzednim zdaniu, rozłącznym (albo, lub, bądź, czy) lub wyłączającym (ani, ni).
Spotkałam koleżankę, którą poznałam na wakacjach, a którą bardzo lubię.
Dostałam pracę, o której zawsze marzyłam i w której codziennie się uczę czegoś nowego.
Wybierz taką trasę, którą mogą się poruszać rowery albo którą da się pokonać pieszo.
To był chłopiec, do którego ja się nie odzywałem ani który do mnie nigdy nic nie powiedział.
Cofanie przecinka przed który
Przyimek przed który
Jeżeli zaimek który poprzedzony jest przyimkiem, to przecinek stawiamy przed tym przyimkiem, a nie bezpośrednio przed zaimkiem który. Obowiązuje tutaj zasada cofania przecinka. Spójrz na przykłady zdań z takimi konstrukcjami.
Pani, z którą rozmawiałem, gdzieś poszła.
Mam pracę, w której wszystko mi się podoba.
To chłopak, dla którego ważna jest wolność.
Przyszedł uczeń, od którego pożyczyłem książki.
Na podstawie którego, za pomocą którego
Ta sama zasada obowiązuje, gdy przed zaimkiem który stoją takie wyrażenia, jak: na podstawie, za pomocą, na mocy. Stawiamy przecinek przed całym wyrażeniem.
To narzędzie, za p omocą którego nauczysz się pisać bezwzrokowo.
Przed Tobą ustawa, na mocy której zmieniają się prawa konsumentów.
Przecinek przed który można okiełznać
Jak widzisz, nie taka interpunkcja straszna, jak ją malują. Zasady przestankowania są dość czytelne i w większości wynikają ze składni języka polskiego. Jeśli jeszcze czujesz interpunkcyjny niedosyt, to rozejrzyj się uważnie po moim ogrodzie. Znajdziesz w nim więcej złotych jabłek. Ich sok dostarczy Ci wiedzy na temat przestankowania.
Przygotowałam też coś dla aktywnych fizycznie. Zapraszam Cię na wędrówki po gałęziach rajskich jabłoni, dzięki którym zgłębisz wiedzę na temat składni języka polskiego. Jej znajomość pomoże Ci w zapanowaniu nad przecinkami w tekście.
